Stowarzyszenie Romów w Polsce utworzono
na początku 1992 roku. Podstawowym naszym zadaniem jest działanie na
rzecz tworzenia warunków pełnego uczestnictwa Romów w życiu narodu
polskiego, którego - mimo własnej specyficznej tożsamości - czujemy się
członkami. Wielowiekowe stereotypy utrwaliły w społeczeństwie negatywny
obraz Romów. Dlatego też prowadzimy aktywną, wielokierunkową
działalność, zmierzającą do poprawy sytuacji społecznej, ekonomicznej i
kulturalnej naszych środowisk. Jednym z głównych celów Stowarzyszenia
jest przypominanie i upamiętnienie eksterminacji i Holokaustu Romów.
Realizujemy to poprzez prowadzoną na szeroką skalę działalność naukową i
wydawniczą, organizowanie uroczystości i wystaw. Swoimi działaniami
obejmujemy większość środowisk romskich.
Główne cele działalności Stowarzyszenia Romów w Polsce:
- Działalność edukacyjna i badawcza
- Działalność kulturalna
- Działalność wydawnicza
Działalność edukacyjna i badawcza:
- organizacja spotkań i wykładów dla młodzieży celem upowszechniania wiedzy o historii, tradycji i kulturze romskiej
- badania psychologiczne i psychiatryczne Romów - ofiar Holokaustu -
nad tzw. syndromem Holokaustu we współpracy z Katedrą Collegium Medicum
Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz z przychodnią dla kombatantów „Pro
vita et spae” w Krakowie (2004-2008)
- funkcjonowanie biblioteki oraz archiwum celem gromadzenia,
zabezpieczenia opracowania i udostępnienia zbiorów przeprowadzanie
kwerend archiwalnych i bibliotecznych
- działania dokumentacyjne losów ofiar Holokaustu (unikatowy zbiór
dokumentacji dotyczącej Holokaustu Romów – wywiady z świadkami wydarzeń –
romskimi ofiarami represji nazistowskich)
- organizowanie corocznych obchodów likwidacji „Zigeunerlager” w KL Auschwitz – Birkenau
- realizacja projektu „Spotkania ze świadkami wydarzeń – Romami
ofiarami represji nazistowskich” - spotkania młodzieży z różnych krajów z
byłym więźniem KL Auschwitz – Birkenau lub innego obozu nazistowskiego
- organizacja wystaw i uroczystości związanych z ważnymi wydarzeniami w
dziejach narodu romskiego (rocznice deportacji, pogromów, powstań
ludności romskiej)
- prowadzenie bieżącego monitoringu sytuacji społeczności romskiej w Polsce oraz interwencje w sytuacjach konfliktowych
- realizacja filmu „Romowie. Skazani na zagładę” w ramach programu Europa dla Obywateli (Działanie 4. Aktywna Pamięć Europejska)
- realizacja interdyscyplinarnych i innowacyjnych badań w ramach IW EQUAL projektu ,,Romowie na rynku pracy”
- organizacja i uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych
konferencjach i seminariach dotyczących zagadnień z zakresu ochrony praw
człowieka, multikulturalizmu, dialogu, tolerancji, integracji,
przeciwdziałania zjawiskom rasizmu, dyskryminacji i ksenofobii
Działalność kulturalna:
- organizacja koncertów muzycznych, festiwali, spotkań z kulturą romską
- działania popularyzujące kulturę i tradycję romską w mass – mediach
- działania promujące wiedzę o kulturze i tradycji romskiej wśród młodzieży
- organizowanie spotkań i prelekcji w szkołach średnich
- popularyzacja kultury i tradycji romskiej oraz idei tolerancji i
dialogu międzykulturowego na łamach wydawanego przez Stowarzyszenie
miesięcznika społeczno – kulturalnego „Dialog – Pheniben”
- działalność Romskiej Agencji Artystycznej w ramach IW Equal
- organizowanie wystaw o charakterze krajowym i międzynarodowym.
Działalność wydawnicza:
- Miesięcznik społeczno kulturalny ,,Dialog – Pheniben”;
- Tadeusz Czacki, Andrzej Mirga, ,,Biblioteczka Cyganologii polskiej cz. 1”- Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 1993
- ,,Los Cyganów KL Auschwitz Birkenau” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 1994;
- Wacław Długoborski(red.), ,,50 lecie zagłady Romów” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 1994;
- Ignacy Daniłowicz, ,,O Cyganach wiadomość historyczna” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 1995;
- Marian G. Gerlich (red.), „Raport-Romowie o edukacji swoich dzieci
(na przykładzie Cyganów Karpackich)”- Raport z badań, Stowarzyszenie
Romów w Polsce, Oświęcim 1997
- Roman Kwiatkowski, Leszek A. Gruszczyński, Henryk J. Pawela, Jan
Pasternak (red.), „Opis położenia społecznego Romów w Polsce”- Raport z
badań, Stowarzyszenie Romów w Polsce, Katowice-Oświęcim 1999;
- Piotr Wójcik, ,,Cyganie z obu stron Karpat,, - Wyd. Twój Styl/Wyborcza 2000;
- Marian Grzegorz Gerlich, ,,Romowie. Przekraczanie granic własnego świata” – Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2001;
- Lech Mróz, ,,Dzieje Cyganów- Romów w Rzeczpospolitej XV-XVIII” – Wydawnictwo DIG, Warszawa 2002;
- Marian Grzegorz Gerlich, ,,Pozostaniemy Romami” – Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2004;
- Tadeusz Paleczny, ,,Socjologiczne refleksje na temat polskich Romów”- Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2004;
- Joanna Talewicz–Kwiatkowska, ,,Nasze prawa w Zjednoczonej Europie” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2004;
- Agnieszka Kowarska, ,,Szkice o tańcach Romów” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2004
- ,,Zagłada Sinti i Romów”-Katalog stałej wystawy w Państwowym Muzeum
KL Auschwitz- Birkenau – Dokumentations und Kulturzentrum Deutscher Sint
und Roma – Heidelberg 2003, edycja polska: Stowarzyszenie Romów w
Polsce – Romski Instytut Historyczny;
- Agnieszka Kowarska, ,,Polska Roma – tradycja i nowoczesność” -Wydawnictwo DIG Warszawa 2005;
- Tadeusz Czekaj, Roman Kwiatkowski, ,,Zagłada Romów europejskich” - Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2005;
- ,,Cyganie – Romowie. Zapomniane obrazy” -Album ze zdjęciami Janusza Hellera Wydawnictwo DIG, Warszawa 2006;
- Lech Mróz, „Od Cyganów do Romów. Z Indii do Unii Europejskiej”- Wydawnictwo DIG Warszawa 2007;
- Jerzy Dębski, Joanna Talewicz-Kwiatkowska, „Prześladowania i masowa
zagłada Romów podczas II wojny światowej w świetle relacji i wspomnień” -
Wydawnictwo DIG Warszawa 2007;
- Tadeusz Paleczny, Joanna Talewicz-Kwiatkowska, „Tożsamość kulturowa
Romów w procesach globalizacji”, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2008;
- Marek Isztok, Michał Kaczkowski, „Romowie – stan duszy czy kultura
równoległa” – Katalog do wystawy – Stowarzyszenie Romów w Polsce,
Oświęcim 2008;
- Marian G. Gerlich, Roman Kwiatkowski, „Romowie. Rozprawa o poczuciu wykluczenia”- Stowarzyszenie Romów w Polsce, Oświęcim 2009;