Raport za styczeń 2016 r.
z realizacji zadań Centrum Porad Obywatelskich i Prawnych dla Romów przez Stowarzyszenie Romów w Polsce
1) W dniu 5 stycznia 2016 r. Prokuratura Rejonowa Kraków Śródmieście-Zachód w Krakowie odmówiła wszczęcia dochodzenia w sprawie o sygn. akt 2 Ds./144/2015 dotyczącej zamieszczenia na internetowym portalu „Nonsensopedia, polska encyklopedia humoru” hasła „Romowie” i umieszczenie w treści poglądów stereotypowych oraz obelżywych, tj. o czyn z art. 257 kk – wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego. Należy zauważyć, że Prokuratura podjęła sprawę w związku z zawiadomieniem złożonym w dniu 26 stycznia 2016 r. przez Stowarzyszenie Romów w Polsce o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 257 kk (publiczne zniesławienie grupy ludności z powodu jej przynależności etnicznej) przez właściciela portalu społecznościowego nonsensopeedia.wikia.com/wiki/Romowie.
2) W dniu 11 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce wystąpiło do Wojewody Małopolskiego w sprawie potrzeby zbadania akcji przesiedlenia przez władze miasta Limanowa trzech rodzin romskich do miasta Czchów. Oto treść wystąpienia:
Oświęcim, dnia 11 stycznia 2016 r.
Pan
Józef Pilch
Wojewoda Małopolski
W dniu 30 grudnia 2015 r. ukazał się w gazecie „Dziennik Polski” artykuł zatytułowany „Czchów niechętny Romom”, w którym jego autor przedstawił przedmiotowy stosunek władz samorządowych Limanowej do mniejszości romskiej zamieszkującej to miasto (załącznik ksero artykułu). Z artykułu wynika, że władze Limanowej zakupiły w Czchowie, mieście położonym w innym powiecie, budynek, do którego chcą przesiedlić trzy romskie rodziny, gdyż dom w Limanowej w którym dotychczas mieszkają grozi zawaleniem.
Naszym zdaniem decyzja ta jest bezprawna, niegospodarna i niehumanitarna.
Gdyby władze Limanowej wyremontowały dotychczasowe lokum lub przeznaczyły Romom inne mieszkania należałoby im tylko pogratulować, że dbają o swoich mieszkańców.
Tymczasem chcą się pozbyć swoich mieszkańców i problemu „podrzucając mieszkańców jak kukułcze jajo” do innego miasta i to na dodatek bez jakiegokolwiek uzgodnienia z jego władzami. Z artykułu wynika, że w Czchowie nie chcą przesiedlenia rodzin romskich, zaś 600 osób podpisało protest przeciwko przesiedleniu. Najistotniejsze jest jednak to, że władze Limanowej nie spytały o zdanie głównych zainteresowanych tj. rodzin romskich, które – jak wynika z artykułu – nie mają najmniejszej ochoty opuścić swojego miasta.
Po analizie sprawy nasuwa się oczywisty wniosek, że Romowie traktowani są przez władze Limanowej w sposób przedmiotowy.
Podając powyższe uprzejmie prosimy Pana Wojewodę – jako reprezentanta Rządu - o podjęcie w sprawie działań wynikających z Konstytucji oraz ustaw celem zagwarantowania rodzinom romskim niezbędnych praw podmiotowych przysługujących obywatelom polskim.
Równocześnie prosimy o informację o przebiegu i efektach przedmiotowych działań.
3) W dniu 11 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce wystąpiło do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o zainteresowanie się sprawą przesiedleni rodzin romskich z Limanowej do Czchowa. Oto treść wystąpienia:
Oświęcim, dnia 11 stycznia 2016 r.
Pan
dr Adam Bodnar
Rzecznik Praw Obywatelskich
Szanowny Panie Rzeczniku
W dniu 30 grudnia 2015 r. ukazał się w gazecie „Dziennik Polski” artykuł zatytułowany „Czchów niechętny Romom”, w którym jego autor przedstawił przedmiotowy stosunek władz samorządowych Limanowej do mniejszości romskiej zamieszkującej to miasto (załącznik ksero artykułu). Z artykułu wynika, że władze Limanowej zakupiły w Czchowie, mieście położonym w innym powiecie, budynek, do którego chcą przesiedlić trzy romskie rodziny, gdyż dom w Limanowej w którym dotychczas mieszkają grozi zawaleniem.
Naszym zdaniem decyzja ta jest bezprawna, niegospodarna i niehumanitarna.
Gdyby władze Limanowej wyremontowały dotychczasowe lokum lub przeznaczyły Romom inne mieszkania należałoby im tylko pogratulować, że dbają o swoich mieszkańców.
Tymczasem chcą się pozbyć swoich mieszkańców i problemu „podrzucając mieszkańców jak kukułcze jajo” do innego miasta i to na dodatek bez jakiegokolwiek uzgodnienia z jego władzami. Z artykułu wynika, że w Czchowie nie chcą przesiedlenia rodzin romskich, zaś 600 osób podpisało protest przeciwko przesiedleniu. Najistotniejsze jest jednak to, że władze Limanowej nie spytały o zdanie głównych zainteresowanych tj. rodzin romskich, które – jak wynika z artykułu – nie mają najmniejszej ochoty opuścić swojego miasta.
Po analizie sprawy nasuwa się oczywisty wniosek, że Romowie traktowani są przez władze Limanowej w sposób przedmiotowy.
Należy jeszcze dodać, że burmistrz Czchowa o sprawie powiadomił Wojewodę Małopolskiego, którego służby aktualnie wyjaśniają sprawę.
Podając powyższe uprzejmie prosimy Pana Rzecznika o podjęcie w sprawie działań wynikających z konstytucyjnego usytuowania Rzecznika Praw Obywatelskich jako gwaranta praw człowieka i obywatela.
Załącznik – ksero artykułu
4) Dnia 13 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce opublikowało oświadczenie dla mediów w którym ustosunkowało się do odmowy wszczęcia dochodzenia przez Prokuraturę Rejonową w Krakowie w sprawie z zawiadomienia Stowarzyszenia Romów w Polsce w związku z zamieszczaniem przez właściciela portalu „Nonsensopedia, polska encyklopedia humoru” treści obraźliwych dla społeczności romskiej. Oto treść oświadczenia:
Oświadczenie
z dnia 13 stycznia 2016 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w sprawie odmowy wszczęcia przez Prokuraturę Rejonową Kraków - Śródmieście Zachód w Krakowie dochodzenia z zawiadomienia Stowarzyszenia o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 257 kodeksu karnego przez właściciela internetowego portalu „Nonsensopedia , polska encyklopedia humoru” hasło „Romowie”.
W dniu 26 stycznia 2015 r. Stowarzyszenie skierowało do Prokuratury Okręgowej w Krakowie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 257 kodeksu karnego przez właściciela internetowego portalu „Nonsensopedia, polska encyklopedia humoru” hasło „Romowie”, który za cel postawił sobie rasistowskie wyśmiewanie, zohydzanie i w efekcie znieważanie obywateli polskich narodowości romskiej z powodu przynależności etnicznej. Zawiadomienie skierowane do Prokuratury Okręgowej w Krakowie ostatecznie zostało rozpatrzone przez Prokuraturę Rejonową Kraków – Śródmieście Zachód w Krakowie, która w dniu 28 maja 2015 r. odmówiła wszczęcia dochodzenia w sprawie „wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego”.
Ponieważ Stowarzyszenie nie otrzymało wyżej wymienionego postanowienia, więc nie zna jego uzasadnienia i powodów odmówienia podjęcia dochodzenia. Nadto z zawiadomienia wynika, że przedmiotowe postanowienie zostało wydane przez Prokuraturę ponad osiem miesięcy temu, co jest dla zawiadamiającego niezrozumiałe, gdyż było jedyną stroną w sprawie i winno być o decyzji Prokuratury niezwłocznie powiadomione.
W przedstawionej sytuacji nie zgadzając się ze stanowiskiem Prokuratury Rejonowej Kraków – Śródmieście Zachód w Krakowie oraz uważając, że granica prawa do wolności wypowiedzi w Internecie jaką stanowi ochrona mniejszości narodowych i etnicznych (art. 2, 32 i 35 Konstytucji) została przekroczona, w dniu 12 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie wystąpiło do Prokuratora Generalnego RP z informacją o sprawie oraz prośbą o podjęcie działań w ramach przysługujących mu uprawnieniom nadzorczym.
Poniżej publikujemy to wystąpienie. O dalszym ciągu sprawy powiadomimy po otrzymaniu odpowiedzi od wymienionego organu państwa.
Prezes Zarządu Głównego
Roman Kwiatkowski
5) W dniu 12 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce skierowało do Prokuratora Generalnego RP pismo informujące o sposobie załatwienia przez Prokuraturę Rejonową Kraków Śródmieście – Zachód w Krakowie naszego zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez właściciela portalu internetowego „Nonsensopedia, polska encyklopedia humoru” . W piśmie tym poproszono Prokuratora Generalnego o polecenie zbadania sprawy z punktu widzenia prawidłowości umorzenia dochodzenia. Oto treść wystąpienia:
Oświęcim, dnia 12 stycznia 2016 r.
Pan
Andrzej Seremet
Prokurator Generalny
Szanowny Panie Prokuratorze,
W dniu 11 stycznia 2016 r. otrzymaliśmy ( jako instytucja która złożyła zawiadomienie o przestępstwie) z Prokuratury Rejonowej Kraków – Śródmieście Zachód w Krakowie zawiadomienie, że postanowieniem Prokuratora tej Prokuratury z dnia 28 maja 2015 r. pod sygnaturą akt 2Ds/144/2015 odmówiono wszczęcia dochodzenia w sprawie publicznego znieważenia ludności romskiej z powodu przynależności etnicznej poprzez utworzenie na internetowym portalu „Nonsensopedia, polska encyklopedia humoru” hasła „Romowie” i umieszczenie w treści artykułu poglądów stereotypowych oraz obelżywych, tj. o czyn z art. 257 kk – wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego ( na zasadzie art. 17 par. 1 pkt 2 kpk).
Jako zawiadamiający o możliwości popełnienia przestępstwa oświadczamy, że jesteśmy zaskoczeni odmową wszczęcia dochodzenia w przedmiotowej sprawie, gdyż właściciel portalu „Nonsensopedia” prowadząc rasistowską stronę „Romowie” – naszym zdaniem – naruszył przepis art. 257 kk. Pragniemy dodać, że w zawiadomieniu powołaliśmy się także na Wytyczne Pana Prokuratora z dnia 27 października 2014 r. w sprawach związanych z przestępstwami z nienawiści dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu. Nadto zauważamy, że nie znamy powodów odmowy wszczęcia dochodzenia, gdyż nie otrzymaliśmy postanowienia z dnia 28 maja 2015 r. .
W związku z powyższym, uprzejmie prosimy Pana Prokuratora o zbadanie przez podległe służby w trybie nadzoru prawidłowości postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia w przedmiotowej sprawie.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
Załącznik:
zawiadomienie z dnia 26 stycznia 2015r.
6) W dniu 15 stycznia 2016 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce skierowało ponowne pismo do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie konieczności podjęcia przez rząd polski rozmów z rządem niemieckim w przedmiocie zmiany przepisów odnośnie do rekompensat przysługującym m.in. Romom z tytułu dobrowolnej pracy w getcie po ukończeniu 3- roku życia (pierwsze pismo z dnia 24 listopada 2015 r.).
7) W dniu 22 stycznia 2016 r. Wojewoda Małopolski udzielił Stowarzyszeniu odpowiedzi na pismo z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie akcji przesiedlania przez władze Limanowej rodzin romskich do Czchowa. Odpowiedź nie zawiera żadnych nowych wątków w sprawie. Wojewoda poinformował Stowarzyszenie, że przeprowadzono analizę sytuacji rodzin romskich mieszkających na terenie Limanowej. Z analizy tej wynika, że akcja ma charakter prawnie dopuszczalny. Zwrócił uwagę na „niepojący fakt, kreowania negatywnego wizerunku przedstawicieli społeczności romskiej w mediach oraz wśród mieszkańców gminy Czchów, który daleki jest od szerzenia postaw równości i tolerancji wobec obywateli RP”.
8) W dniu 28 stycznia 2015 r. Prezes Zarządu Stowarzyszenia wraz z doradcami uczestniczył w posiedzeniu sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. W trakcie posiedzenia Komisji przedstawiciele Stowarzyszenia wielokrotnie zabierali głos sprawach istnych dla mniejszości romskiej, w szczególności dotyczących zachowaniu tożsamości etnicznej (vide: stenogram z posiedzenia Komisji na stronie Sejmu).
9) Porada prawna z dnia 31 stycznia 2016 r..
Porada prawna
w sprawie zwalczania przestępstw z nienawiści w praktyce Prokuratury Generalnej RP
W dniu 27 października 2014 r. Prokurator Generalny RP wydał Wytyczne w sprawach związanych z przestępstwami z nienawiści dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu polecając Prokuratorom stosowanie się do wskazanych w Wytycznych zasad.
Wytyczne te winny być bardzo pomocne dla prokuratorów prowadzących sprawy z nienawiści z Internecie a także dla osób zawiadamiających Prokuraturę o popełnieniu tych przestępstw. Wytyczne także poruszają sprawę odpowiedzialności administratorów stron internetowych. Przedstawione poniżej w wersji skróconej Wytyczne winny stanowić dla m.in. osób (organizacji) pochodzenia romskiego pokrzywdzonych przez działania internautów dodatkowe wsparcie w dochodzeniu sprawiedliwości przed organami ścigania. Miejmy nadzieję, że Wytyczne będą stanowiły dla prokuratorów codzienny podręcznik a nie staną się kolejną pozycją w podręcznej biblioteczce.
Najważniejsze kierunki działań jednostek Prokuratury wg Wytycznych Prokuratora Generalnego :
-Wykorzystanie Internetu do popełniania przestępstw z nienawiści jest szczególne niebezpieczne z uwagi na trudności w identyfikacji sprawców oraz zasięg przekazywanej informacji (nieograniczona ilość odbiorców oraz eskalacja wpisów pod wpływem poprzednich wpisów), stąd Prokurator Generalny zaleca podejmowanie czynności z urzędu. Należy zauważyć, że dotychczas znakomita większość spraw wszczynana była na wniosek.
-W argumentacji uzasadnienia prokuratora prowadzącego sprawę winien on odnieść się do orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, tak w odniesieniu do nowych technologii, jak i mowy nienawiści.
-W toku podejmowanych przez prokuratora czynności należy rozważać odpowiedzialność usługodawców (administratorów stron internetowych) w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1422).
- W roku przesłuchania pokrzywdzonego należy uwzględnić, czy treści i obrazy stanowiące przedmiot postepowania wpłynęły na zachowanie innych osób, w realizacji znamion czynów zabronionych (w zakresie podżegania, znieważenia, naruszenia nietykalności cielesnej) a także szerzenia mowy nienawiści tworząc poczucie zagrożenia.
- Nie można poprzestać na samym uzyskaniu IP, bez zabezpieczenia kopii źródłowych logów dotyczących jego nadania i wykorzystywania, zwłaszcza w przypadku, gdy dostęp do Internetu z danego urządzenia nie ma stale przypisanego IP. Szczególnie istotne jest skopiowanie logów z serwerów proxy, w zakresie umożlwiającym identyfikację konkretnego urządzenia, który za jego pośrednictwem uzyskuje adres IP.
- W przypadku wątpliwości związanych z identyfikacją sprzętu i jego użytkownika niezbędne jest podjęcie czynności zmierzających do ustalenia, czy z tego samego IP, w zbliżonym czasie były dokonywane inne czynności (jak logowanie do portali społecznościowych, banków itp. Stron, z których korzystanie umożliwia indywidualna nazwa użytkownika (login) i hasło, a także czy na innych stronach, w zbliżonym czasie występowała osoba posługująca się tym samym pseudonimem (nick).
- Prokuratorzy powinni przeszukiwać zawartości urządzeń pracujących w sieci i wykorzystywanych do przekazywania treści i obrazów stanowiących przedmiot postępowania, w tym skrzynek pocztowych – w trybie art. 236a kpk w zw. z art. 219 kpk, a w przypadku braku możliwości ustalenia osoby dysponującej zasobami lub urządzeniem, zarządzać doręczenie odpisu postanowienia ustalonej osobie. Przeszukanie to może się odbywać także w drodze udostępniania przez operatora określonych zasobów (zdalny pulpit).
- Zgodnie z Wytycznymi , z uwagi na obowiązujące przepisy, nie jest w obecnym stanie prawnym możliwe dokonanie przeszukania na odległość w przypadku ustalenia, iż urządzenia lub zasoby znajdują się poza granicami Polski – bez skierowania wniosku do władz innego kraju o udzielenie pomocy prawnej.
- W przypadku postępowania przygotowawczego wszczętego o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego prokurator z urzędu powinien (na podstawie art. 14 w/w ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. ) skierować do osoby świadczącej usługi elektroniczne urzędowe zawiadomienie, wskazującej na bezprawny charakter danych zamieszczonych w Internecie przez tegoż usługodawcę, o ile wcześniej dane te nie zostały usunięte.
- W przypadku przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego, w których prokurator odmówił wszczęcia postępowania z urzędu, uzasadniając na piśmie swoje stanowisko prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o środkach prawnych o charakterze cywilnym lub administracyjnym, które może on podjąć samodzielnie. Chodzi o:
a/ zawiadomienie usługodawcy o bezprawnym charakterze danych przez niego publikowanych z żądaniem ich usunięcia na podstawie art. 14 ust. 1 w/w ustawy („Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu…. Nie wie o bezprawnym charakterze danych, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej informacji o bezprawności danych ….. niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych.”) oraz art. 24 kc („Ten, czyje dobro zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych”;
b/ uzyskanie danych osoby lub podmiotu, któremu przydzielono dany adres IP;
c/ dochodzenia roszczeń na podstawie art. 23 w/w ustawy i art. 448 kc („W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę ….”).
- Na podstawie art. 8 par. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi zasadne jest na wniosek pokrzywdzonych – zgłoszenie przez prokuratora udziału w postępowaniach przed sądami administracyjnymi, toczącymi się w związku ze skargami osób pokrzywdzonych przestępstwami internetowymi, którym decyzją ostateczną odmówiono ujawnienia danych sprawców tych przestępstw.
- W przypadku ustalenia w postępowaniu przygotowawczym, że treść lub obraz stanowiące przedmiot postępowania zostały umieszczone na stronie partii politycznej lub stowarzyszenia, bądź na tej stronie znajduje się link umożliwiający otwarcie tej strony, prokurator powinien zbadać, czy nie zachodzą okoliczności do delegalizacji partii lub stowarzyszenia. W takim przypadku materiały z postępowania ma on przekazać do Prokuratora Generalnego, który jest uprawniony do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności działalności politycznej partii z Konstytucją. Prokurator może w przypadku rażącego lub uporczywego naruszania prawa przez stowarzyszenie wystąpić do organu nadzoru (np. starosty) o rozwiązanie stowarzyszenia.
- Prokurator Generalny zaleca przy ściganiu przestępstw internetowych współpracę z innymi instytucjami i organami państwowymi oraz organizacjami pozarządowymi.
Uwaga: Należy przypomnieć , że w Wytycznych z dnia 26 lutego 2014 r. w zakresie prowadzenia przez prokuratorów postępowań o przestępstwa z nienawiści ,skierowanym także do Policji („Wytyczne są wiążące dla wszystkich organów uprawnionych do prowadzenia postępowania przygotowawczego”) Prokurator Generalny stwierdził, iż w prokuraturach mają być wyznaczeni prokuratorzy specjalizujący się w sprawach o przestępstwa z nienawiści, sprawy te winny być poddane wnikliwemu wewnętrznemu nadzorowi, każde postępowanie z tego zakresu uznaje się za sprawę dużej wagi, która może być objęta zwierzchnim nadzorem służbowym.