1. Stowarzyszenie Romów w Polsce
    1. Historia i misja
    2. Władze
    3. Romski Instytut Historyczny
    4. The Fight Against Antisemitism in Poland: Monitoring, Intervention, Education
    5. Projekty
    6. Mobilne Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów
    7. Centrum Porad - FIO
    8. Dzielmy się doświadczeniami
    9. Podnoszenie kwalifikacji i zatrudnienie drogą do integracji
    10. Po obu stronach Karpat
    11. Polsko - Słowackie warsztaty
    12. Media o nas
  2. Aktualnie
  3. Romowie
    1. Historia
    2. Tradycja i Kultura
    3. Współczesność
      1. "Cygan ze strachu, Rom z dumy" - Katarzyna Marwicz w rozmowie z Marcinem Kołodziejczykiem, dziennikarzem tygodnika "Polityka", nagrodzonym za tekst o Romach w Rumunii.
      2. Delegacja Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów oraz Niemieckiego Związku Piłki Nożnej na Węgrzech 26-28.10.2009 - sprawozdanie z pobytu.
      3. Romowie w Polsce
      4. Szczyt Unii Europejskiej w sprawie Romów
      5. Postawy wobec Romów w Polsce, Czechach, na Węgrzech i Słowacji
    4. Artykuły i Raporty
      1. Raporty
      2. Raport "Romowie na rynku pracy" [PDF]
      3. Raport pt. Funkcjonowanie poznawcze dzieci romskich uczęszczających do szkół podstawowych specjalnych i masowych - konteksty społeczne [PDF]
      4. Raport Romowie - Bezrobocie [PDF]
      5. Rzucając wyzwanie przymusowej sterylizacji kobiet romskich w Czechach- źródło ERRC http://www.errc.org/cikk.php?cikk=2228, tłumaczenie Małgorzata Kołaczek
      6. Romowie. Rozprawa o poczuciu wykluczenia- Marian Grzegorz Gerlich, Roman Kwiatkowski
      7. Wykuwanie pamięci. Kilka uwag na temat wystawy ”Zagłada Romów Europejskich oraz Rasizm we Współczesnej Europie” - Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Marek Isztok
      8. Mass media jako czynnik wpływający na integrację społeczną Romów – przypadek Polski, Węgier, Słowacji- Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Małgorzata Kołaczek
      9. Pomoc dla Romów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Szanse i zagrożenia
      10. Romowie na rynku pracy – badania i raport
  4. Romski Holokaust
    1. Informacje historyczne
      1. Początek represji antyromskich po dojściu nazistów do władzy w Niemczech
      2. Początek "ostatecznego rozwiązania" kwestii romskiej
      3. Eksterminacja Romów w okresie II wojny światowej w okupowanych krajach Europy
      4. Syndrom Holokaustu
    2. Świadkowie Holokaustu
    3. Relacje świadków
      1. Franz Wirbel
      2. Szmyt Władysław
      3. Edward Paczkowski
      4. Edward Kwiatkowski
      5. Anna Kwiatkowska
      6. Aleksy Kozłowski
      7. Władysława Jaglenicz
      8. Leokadia Jaworska
      9. Elizabeth Guttenberger
      10. Ryszard Głowacki
      11. Helmut Clemens
      12. RELACJE VIDEO
    4. Skany dokumentów
      1. Świadectwa
    5. Dzień pamięci o zagładzie Romów
      1. Kalendarium upamiętniania holokaustu Romów i Sinti przez Stowarzyszenie Romów w Polsce - lata 1993-2012
      2. Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów- PROKLAMACJA
      3. 65 rocznica likwidacji tzw. Zigeunerlager – obrona pamięci dla lepszej przyszłości
      4. Relacja z 65. rocznicy likwidacji tzw. Zigeunerlager [VIDEO]
    6. Spotkania ze świadkiem
      1. Spotkania ze świadkiem
      2. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.1
      3. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.2
  5. Edukacja i Kultura
    1. Działalność edukacyjna SRwP
      1. Edukacja
      2. Oferta spotkań edukacyjnych Stowarzyszenia Romów w Polsce
    2. Dialog-Pheniben
    3. Spotkania edukacyjne
    4. Wystawy
      1. Wystawa stała
    5. Publikacje
  6. Video
  7. Galeria
  8. Polecamy
  9. Dialog- Pheniben
  10. Akcja Reinhardt
  11. E-Lekcje
 

Delegacja Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów oraz Niemieckiego Związku Piłki Nożnej na Węgrzech 26-28.10.2009 - sprawozdanie z pobytu.

Uczestnicy: Olliver Tietz, kierownik DFB fundacji kultury Romani Rose, przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów Herbert Heuß, Referent Stosunków Międzynarodowych

Powód i tło:

W ubiegłych miesiącach sześciu Romów padło ofiarą serii morderstw, których sprawcami była jedna grupa osób; w sumie w ostatnich dwóch latach zostało zamordowanych na Węgrzech jedenastu Romów. Jednocześnie na Węgrzech rozwijał się skrajny nacjonalizm i prawicowy radykalizm, który nacjonalistycznej partii Jobbik nie tylko przysporzył mandatów do Parlamentu Europejskiego a Węgierskiej Garde szerokiej popularności , ale spowodował, że rasizm, antysemityzm i antycyganizm w społeczeństwie zostały zaakceptowane jako normalność. W międzyczasie Jobbik nawiązała kontakt z innymi skrajno - prawicowymi partiami w Europie.

Tak jak w innych europejskich krajach tak też na Węgrzech trudno jest określić liczbę Romów. Spis statystyczny z 1991 wymienia 190.046 osób, które same określają się jako Romowie; szacunki różnych instytucji określają liczbę Romów na 500.000 do 600.000. Na Węgrzech są trzy duże grupy: Roma Ungrika albo Rumungri, którzy osiedlali się na Węgrzech od 16-go wieku i którzy w zasadzie mówią wyłącznie po węgiersku. Do czasu sprzed kilku lat żyli oni przeważnie na odizolowanych osiedlach, „Cziganytelep” albo „koloniach” i pracowali przeważnie jako pracownicy sezonowi w rolnictwie. Oprócz nich są Olah Roma, którzy w XIX wieku migrowali z Rumunii na Węgry; i Beash lub Boyash, którzy mówią po rumuńsku i pracowali w przetwórstwie drewna lub w rolnictwie. Beash deklarują się w dużej części jako niezależna społeczność, a dużo przedstawicieli Rumungri wyraźnie odgranicza się również od Romów.

Wraz z przemianami w roku 1989 większość Romów utraciła swoje miejsca pracy, liczby od 85% zatrudnionych i 15% bezrobotnych w roku 1985 odwróciły się do 85% bezrobotnych i jedynie 15% zatrudnionych w roku 2009. Do dziś żyje około 30% Romów w odizolowanych osiedlach, po części jako nie zarejestrowani. Tutaj należy szukać przyczyn beznadziejnej sytuacji dużej liczby ludności romskiej jak też przyczyn między-etnicznych napięć oraz współczesnej popularyzacji rasistowskich ideologii na obiekcie, jakim są „Cyganie”.

Romowie są na Węgrzech w różnej formie aktywni politycznie: już w 1989 roku, jeszcze przed zmianami utworzono forum Phralipe, które istnieje do dziś (wraz z m.in. AGNES DAROCZI). Podczas pierwszych wyborów w 1990 roku Romowie byli reprezentowani w parlamencie węgierskim, m.in. ALADAR HORVATH poprzez listę Sojuszu dla Wolnych Demokratów. Obecnie jest trzech Romów poprzez listę Fidesz’u i jeden Rom poprzez MszP w parlamencie; także w 2004 roku LIVIA JAROKA poprzez listę Fidesz’u w Parlamencie Europejskim.

Najważniejszym instrumentem mniejszości jest ustawa z roku 1993 o prawach narodowych i etnicznych mniejszości, która obejmuje indywidualne i zbiorowe prawa jak również stworzenie komunalnych i narodowych samorządów. Na płaszczyźnie narodowej powstał samorząd mniejszości romskiej (OCÖ). Do roku 2002 powstały w 998 miejscowościach lokalne samorządy, na przełomie 2006/07 utworzyły się po raz pierwszy regionalne samorządy na płaszczyźnie prowincjonalnej. Sprawność systemu ocenia się na niską, dotyczy to zarówno wydajności jak i demokracji.

Wizyta w Tatárszentgyörgy

 

Wiosną 2009 roku w Tatárszentgyörgy najpierw podpalono koktajlami mołotowa dom zamieszkały przez jedną z rodzin romskich ; gdy mieszkańcy uciekali z palącego się domu, ojciec i jego pięcioletni syn zostali zastrzeleni, a córka ostrzelana podczas ucieczki do stojącego obok domu jej dziadków. Podczas tego napadu nowo wybudowany dom rodziny został całkowicie zniszczony.

Delegacja Rady Centralnej i DFB odwiedziła poszkodowaną rodzinę wraz z przedstawicielami węgierskiego NGO, który nawiązał kontakt z rodziną oraz z przedstawicielami niemieckiego konsulatu, aby okazać respekt i solidarność z ofiarami.

Z rozmowy z członkami rodziny i dwoma przedstawicielami lokalnego samorządu Romów wynikało, że rodzina po pogrzebie ofiar mordu, w którym uczestniczyło wielu wysoko postawionych polityków Węgier, w dalszym ciągu czuje się pozostawiona sama sobie. Rodzina nie otrzymała żadnego odszkodowania za ofiary, nie było też żadnego innego wsparcia. [Rada Europy w roku 1988 przedłożyła porozumienie dotyczące odszkodowania dla ofiar aktów przemocy, które jednak nie zostało ratyfikowane przez Węgry.]

[Rada Centralna sprawdza możliwości wytycznych UE dotyczące odszkodowania dla ofiar aktów kryminalnych i ich zastosowania na Węgrzech].

 

Parlament

Komisarz prezesów Rady Ministrów do spraw integracji Romów, pan TELEKI

TELEKI podkreśla troskę Rady Centralnej spowodowanej masowością skrajnej prawicy na Węgrzech; według najnowszej ankiety wśród 2.500 Węgrów Jobbik w dalszym ciągu zyskuje poparcie a ich przywódca (Führer) popularność. Dla Romów monitoring z zewnątrz jest ważny. Do tej pory żadne moralne instancje nie zajęły jednoznacznie stanowiska dotyczącego serii morderstw, w szczególności kościoły nie wypowiedziały się w tej sprawie.

Jego oczekiwania: Kościoły powinny ten temat poruszyć na niedzielnych mszach. Poza tym wsparcie pozytywnych akcji przez media było by ważne; w mediach informowano by wciąż o tych incydentach, często nawiązywano by delikatnie do Romów, może poprzez obrazy, nawet jeśli w tekście nie było by mowy o Romach (np. nadużycie pomocy socjalnej.)

TELEKI  nawoływał przewodniczącego Fidesz’u, VIKTORA ORBANA, aby zdystansował się od rasistowskich wypowiedzi pewnego burmistrza, ale ten odmówił. W Fidesz’u nie ma świadomości demokratycznych wartości. Pozytywne tendencje są w policji; poprzez nowy program rządowy jest tworzonych 300 miejsc dla Romów w policji. Kierownictwo policji procesuje się obecnie ze związkiem zawodowym policjantów, który zaczął współpracować z partią Jobbik. Z jednej strony wskazuje to na istniejącą świadomość w wyższych sferach policyjnych, z drugiej jednak na głębokie związki z ideologiami rasistowskimi w sferach niższych (i wyższych).

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Dr ANDRAS TURI, sekretarz stanu do spraw policji, Ministerstwo Sprawiedliwości  i do spraw Policji

 

Socjalistyczny model pracy gwarantował do pewnego stopnia integrację w świecie pracy i tym samym w społeczeństwie; tego rynek pracy już nie oferuje – skutkiem jest przestępczość przede wszystkim w północno-wschodnich Węgrzech, gdzie w często zamkniętych wioskach romskich nie ma żadnej możliwości pracy. Wewnątrz policji jest nowy program dotyczący pracy i integracji, który obejmuje kształcenie personelu bezpieczeństwa i policji i w którym 40% uczestników stanowią Romowie. Szkolenie obejmuje m.in. zarządzanie konfliktami.

W OSCE (Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie) istnieje szczególny program „Romowie i policja”; jednak wymaga on w trybie pilnym placówki współpracującej w Wiedniu, która koordynowałaby sprawy „Romów” (w Warszawie) i „Policji” (w Wiedniu). Sprawa ta ma już wsparcie ze strony niektórych państw członkowskich OSCE i ma wejść do porządku obrad w Niemczech.

Przypuszczalni sprawcy serii morderstw są w areszcie a dochodzenia są zakończone. Z wniesieniem oskarżenia należy się liczyć za dwa do czterech miesięcy. W czasie ścigania sprawców miały być popełnione błędy, w szczególności komunikacja pomiędzy służbami tajnymi a policją była problematyczna; rząd węgierski bada te błędy. Dyrektor urzędu bezpieczeństwa narodowego miał z powodu tych błędów ustąpić.

Jobbik jest obserwowany przez urząd bezpieczeństwa narodowego, podobnie jak w Niemczech NPD jest obserwowana przez Urzędy Ochrony Konstytucji. Jobbik i w pierwszym rzędzie węgierska gwardia kierują swoje akcje przede wszystkim przeciwko Romom, ale Jobbik uprawia jednocześnie zdecydowaną antysemicką propagandę łącznie z wszelkimi stereotypami i z ukazywaniem obrazu „Żydów rządzących światem”

Ministerstwo Spraw Socjalnych i Pracy,

ANDOR ÜRMÖS, kierownik głównego sztabu integracji z Romami

Obecnie względnie wiele środków unijnych jest do dyspozycji rządu węgierskiego, które też są wykorzystywane; jednocześnie wśród organizacji romskich i w społecznościach istnieje wrażenie, że nic się nie dzieje a na dodatek położenie Romów się pogarsza. Nowa strategia ministerstwa: pieniądze z socjalnych funduszy unijnych i funduszy regionalnych będą tylko wówczas przekazywane gminom, jeśli będą istniały odpowiednie strategie. Niejasne pozostaje, czy i w jakim stopniu samorządy Romów mają w ogóle prawo wnioskowania i dostęp do środków unijnych, albo czy to wyłącznie/głównie jest załatwiane poprzez gminy. Nowością we współczesnym rasizmie jest w każdym razie to, że wtargnął on w obszar codziennego życia i że rasizm oraz wykluczenie jest w nim akceptowane i rozumiane jako coś normalnego.

Ministerstwo Spraw Socjalnych wydało właśnie Call for Proposals, który pilnował by monitoringu internetowego; Ürmös pyta o szczegóły i chce nawiązać kontakt z NGO.

Parlamentarny pełnomocnik Praw Narodowych i Etnicznych Mniejszości, ERNÖ KALLAI

Ze wszystkimi słowami Romani Rose dotyczącymi niebezpieczeństw ze strony skrajnej prawicy KALLAI zgadza się i wyjaśnia, że węgierska demokracja nie okazała się jeszcze lepszą formą rządów dla Romów i że węgierskie elity polityczne jeszcze muszą zrozumieć, że potrzebne są jeszcze wieloletnie starania, aby rzeczywiście zmienić położenie Romów.

Tak samo jak Turi Kallai wskazał na skutki zmiany systemu, jakie dotknęły różne społeczności romskie, które najpierw powiązane były z daleko idącą utratą miejsc pracy. Tutaj należy szukać przyczyn dzisiejszej beznadziejnej sytuacji, przede wszystkim uzależnienie od pomocy socjalnej.

FIDESZ

ZOLTAN BALOG, MP, przewodniczący Komitetu Praw Człowieka, Mniejszości &ct. w parlamencie węgierskim.

Sytuacja socjalna na Węgrzech od sześciu lat stale się pogarszała równocześnie z całkowitą zapaścią węgierskiego państwa, który duże połacie kraju, przede wszystkim we wschodnich Węgrzech po prostu pozostawia sobie samym. 30% węgierskiej ludności żyje dziś gorzej niż przed przemianami, i te 30% to w pierwszym rzędzie Romowie. W ostatnich latach zainwestowano 120 miliardów HUF na programy dla Romów, z tego według badań Izby Obrachunkowej 10 miliardów trafiło do Romów.

BALOG ciągle dystansował się od wypowiedzi rasistowskich również w imieniu Fideszu, również żądał oficjalnych przeprosin od posła Fideszu, który masowo obrażał kobiety romskie.

Węgierski Związek Piłki Nożnej MLSz

Dr GÖRGY BORDAS, sekretarz generalny

Na Węgrzech od dziesięciu lat istnieje narodowa romska drużyna  piłkarska. Osobą kontaktową przy MLSz jest ISTVAN MEZEI (?). Dla Węgierskiego Związku Piłki Nożnej nie jest problemem zwrócenie się przeciwko każdej formie rasizmu, albo jak w przypadku Cosmy zorganizowanie międzynarodowych meczy w służbie porozumienia. MLSz ma własną komisję mniejszościową, również romska narodowa jedenastka regularnie bierze udział w turniejach. Jeden z byłych graczy narodowych Węgier, Rom, jest teraz trenerem w MLSz.

Dla MLSz akcje na stadionie są możliwe; BORDAS daje swoje nieograniczone przyzwolenie dla wspólnych przedsięwzięć przeciwko rasizmowi.

Spotkanie z NGOs

Autonomia Alapitvany, ANNA CSONGOR, JENNIFER TANAKA

Przemoc skierowana przeciwko Romom na terenach, gdzie dominują mniejsze miejscowości i występują duże problemy z biedą; obecny rząd rozpoznał lokalne podziały jako problem (bezpieczeństwa), jednakże istnieje ostry sprzeciw ze strony pozostałej ludności wobec wszelkiej formy desegregacji. Żadna z partii politycznych nie wspiera desegregacji, ponieważ jest ona powszechnie całkowicie niepopularna.

Szczególnie w piłce nożnej ideologie skrajno - prawicowe są daleko rozpowszechnione a obecnie bardzo intensywnie wyczuwalne. AA jest chętna do współpracy na obszarze antyrasizmu z ZR i DFB. Zaplanowana konferencja UE na temat „Zwalczanie rasizmu na płaszczyźnie lokalnej” może odbyć się w kontekście meczu międzypaństwowego; również wsparcie konferencji przez rząd węgierski byłoby pożądane.

Phralipe, Agnes Daroczi & Fundacja Praw Obywatelskich Romów, Aladar Horvath

Istnieje duża koalicja partii konserwatywnych oraz lewicowych przeciwko Romom, która to oskarża się nawzajem i jednocześnie ze sobą się zgadza w tym, że Romowie jako mniejszość stanowią problem, przy czym po pierwsze problem socjalny. Romowie spełniają rodzaj funkcji pomostu, na którym spotykają się przeciwne polityczne stanowiska wraz ze swoją negacją w stosunku do Romów i przypisywaniu im problemu socjalnego.

Prośba do Rady Centralnej, aby RR zwróciło się do partii demokratycznych w Niemczech i Europie, aby zażądać od Fideszu wyraźnego odcięcia się od prawicy oraz demokratycznych wartości i zdystansowania się szczególnie w stosunku do Jobbik’u. Obecnie nie można doszukać się różnic pomiędzy partią Fidesz a Jobbik. Organizacjom romskim brakuje środków służących do dokumentacji i pomocy prawnej (European Roma Rights Centre nie oferuje żadnego wsparcia przy szeregu badań), do pracy medialnej i do podłączenia do sieci lokalnych przedstawicieli. Monitoring internetowy Romowie NGOs traktują jako konieczny i będą to wspierać.

Węgierska Maltańska Służba Caritas

KOZMA IMRE, prezes, MIKLOS VECSEI, dyrektor

Maltańczycy to największa charytatywna organizacja na Węgrzech i od czasu przemiany politycznej, gdy Maltańczycy zatroszczyli się o 48.000 uciekinierów z NRD, cieszą się dobrą sławą na zachodzie i wschodzie. Kozma jest poza tym duchowym opiekunem romskiej drużyny narodowej piłki nożnej na Węgrzech; w drużynie gra 5 Romów, którzy poza tym grają w lidze A; w sumie aktywnych jest około 400 Romów w różnych związkach różnych lig. Przykładem połączenia sportu i projektów jest program „Bilety za dobre oceny”, w którym uczniowie, którzy poprawią się w jakiejś dziedzinie, otrzymują bilety na mecz piłki nożnej. Obecnie sponsorowane przez Videoton FC, na miejscu 1 w lidze A. Dla tego projektu mają być poszukiwane dalsze drużyny jako sponsorzy.

Maltańczycy są jedyną organizacją, która przeprowadza systematycznie program dla Romów na bazie postanowienia z 2003 roku. Inicjatywy rządu w ostatnich latach naznaczone są raczej niepowodzeniami, w subtelny sposób Romów czyni się winnymi (styl życia, tradycje, zachowanie &ct), podczas gdy Maltańczycy błędy widzą raczej na płaszczyźnie rządowej (np. program „Drogi do pracy”, który pomagać miał w zatrudnianiu, mimo, że regularny rynek pracy nie oferuje żadnych miejsc pracy). Małe i najmniejsze wsie na Węgrzech upadają, to zaniedbanie wydaje się być prawie takie jak polityka rządu.

W przypadku bezdomności ustawa przewiduje otrzymywanie pomocy socjalnej przynajmniej przez rok, co odpowiada kwocie ok. 3 milionów HUF – za 1 milion HUF można w małych wsiach kupić dom. Maltańczycy kupują więc domy, aby uchronić rodziny przed bezdomnością i kombinują z budową przedszkoli, możliwościami pracy, ogrodnictwem, mikrobusami i innymi inicjatywami. Budżet na takie projekty wynosi z reguły ok. 10% projektu unijnego. VECSEI przedstawia cały szereg przykładów projektów dla Romów, które głównie polegają na analizie lokalnych potrzeb i występowaniu lokalnych surowców a nie na strategii narodowej czy europejskiej.

Organizacje Romów są krytykowane, np. za budowę domów na wydzielonym osiedlu, ale wcześniej nie było reakcji na beznadziejną sytuację mieszkaniową. Problemy dotyczą integracji związków sportowych, dlatego Maltańczycy tworzą często własne romskie związki sportowe. W innych związkach sportowych zainteresowaniem cieszą się tylko utalentowane dzieci, ale gdy tylko w związku pojawi się zbyt wiele romskich dzieci, inni rodzice natychmiast wypisują swoje dzieci.  

02.11.2009/Herbert Heuss

Najnowsze w galerii

Napisz do redakcji

Stowarzyszenie Romów w Polsce
ul. Berka Joselewicza 5
32-600 Oświęcim
tel. 0 33 8426989
e-mail: 17421453@pro.onet.pl; stowarzyszenie@romowie.net
Licznik odwiedzin: 512 418 osób
Realizacja: HEXADE.COM (Grafik, projektant, webdesigner)