Stowarzyszenia Romów w Polsce
z dnia 21 lipca 2022 r.
w sprawie wypowiedzi Wójta Gminy Łącko odnośnie do pomocy społecznej udzielanej mieszkańcom romskiej osady Maszkowice
W dniu 14 lipca 2022 r. na stronie www.sadenczanin.info, pod linkiem: https://sadeczanin.info/wiadomosci-telewizja/jestesmy-od-tego-zeby-pomagac-nie-utrzymywac-wojt-lacka-o-osadzie-romow , ukazała się rozmowa w redakcji lokalnej telewizji z Janem Dziedziną Wójtem Gminy Łącko, zatytułowana „Jesteśmy od tego, żeby pomagać, a nie utrzymywać. Wójt Łącka o osadzie Romów”.
Rozmowa odbyła się w związku z wystąpieniem Rzecznika Prawo Obywatelskich do Wójta w sprawie funkcjonowania osady romskiej w Maszkowicach, w szczególności złych warunków mieszkalnych jej mieszkańców.
W trakcie rozmowy Wójt Gminy Łącko stwierdził między innymi, że:
„wciąż trudno jest o odpowiedzialne podejście obu stron w próbach rozwiązania trudnych spraw związanych z funkcjonowaniem osady”;
„mówimy o państwie prawa. Jeśli mamy sytuację, w której ktoś dokonuje samowoli budowlanej i jest traktowane to jako sprzeczne z prawem, a jego karnacja jest jaśniejsza, a w drugiej sytuacji mamy szukać usprawiedliwienia, tylko dlatego, że kogoś karnacja jest ciemniejsza, to ja się z tym nie zgadzam jako wójt i obywatel tego kraju”;
„Ludzie zaciągali kredyty na budowę i zakup mieszkań. Zaciskają zęby, są kowalami własnego losu. Ponoszą koszt po to, by oni i ich dzieci mieli gdzie mieszkać. W takiej sytuacji z całym szacunkiem dla mniejszości, ale zaczyna to delikatnie zalatywać dyskryminacją większości”:
„Nie chodzi o nadzwyczajne traktowanie, ale nie chodzi też o to, że mamy kogoś utrzymywać. Dla zobrazowania 3 procent społeczności romskiej w 17-tysięcznej populacji gminy Łącko konsumuje blisko 25% środków wydatkowanych przez gminę Łącko na pomoc społeczną. Mam nadzieję, że widzowie „Sądeczanina” zgodzą się, że zaburzenie proporcji jest drastyczne”.
Wskazane fragmenty wypowiedzi Wójta świadczą o jego pozornej bezradności wobec problemów związanych z zamieszkiwaniem jego Gminy przez obywateli polskich pochodzenia romskiego, w szczególności z ponoszeniem na nie kosztów przez Gminę.
Jest to wypowiedź dziwna, gdyż funkcjonujące przepisy prawa pozwalają Wójtowi na rozwiązanie wskazanych przez niego problemów poprzez pozyskanie od władz państwowych niezbędnych środków finansowych. Poniższe dane świadczą o tym, że wbrew wypowiedzi Wójta Gmina Łącko robi to w szerokim zakresie.
1. Na wstępie należy stwierdzić, że od 2001 r. (w latach 2001 – 2003 jako pilotażowy) funkcjonuje Program integracji społecznej i obywatelskiej Romów. Obecny etap tego Programu sięga 2030 r. Zdaniem organizatora tego Programu – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) ma on za cel zwiększenie poziomu integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce w zakresie edukacji, mieszkalnictwa, innowacyjnych projektach integracyjnych oraz zadań systemowych.
Jak wynika z analizy podziału rządowych środków na realizację Programu na 2022 r. dokonanej przez Stowarzyszenie Romów w Polsce gmina Łącko otrzymała z tego Programu środki na różne cele. Oznacza to, że zamieszkiwanie w Gminie mniejszości romskiej to nie tylko wydatki, ale także spore korzyści. Ale o tym Wójt nawet się nie zająknął.
Na jakie cele Gmina otrzymała w ramach Programu romskiego z MSWiA środki na 2022 r.
a) 120 000 zł na zadanie „Nasza świetlica” na prowadzenie świetlicy w Maszkowicach. Zadanie to wynika z ustawy o pomocy społecznej i jest obowiązkiem Gminy;
b) kwota 39 900 zł na zadanie „Szkoła przyjazna uczniom – edukacja przedszkolna”(Maszkowice). Zadanie to jest obowiązkowe dla Gminy, co oznacza, że mając kilkoro dzieci romskich uczęszczających do przedszkola można pozyskać spore środki dla wszystkich:
c) kwota 85 000 zł na zadanie „Doposażenie nowo wybudowanego obiektu sportowego wraz z pomieszczeniami do nauki”. Zadanie to winno być finansowe ze środków Gminy, ale dzięki Romom z osady Maszkowice to rząd zapłacił za wskazane doposażenie obiektu;
d) kwota 69 800 zł na zadanie „Koordynator ds romskich”. Powołując się na wypowiedź Wójta o ilości Romów w Gminie oznacza to, że na obsługę 3% populacji gminnej zatrudniono w Gminie specjalnego pracownika. Pomimo tego – jak stwierdził w wywiadzie Wójt - wciąż nie można rozwiązać trudnych spraw związanych z funkcjonowaniem osady”. Nasuwa się pytanie, to co w Gminie robi ten koordynator, chyba, że zajmuje się innymi sprawami kosztem Programu romskiego;
e) 25 000 zł na zadanie „Szkoła dla aktywnych – wspieranie i upowszechniania kultury fizycznej i sportu oraz promowanie zdrowego stylu życia”(Maszkowice). Jest to zadanie Gminy;
f) 95 000 zł na zadanie „Szkoła rozwoju - Edukacja wspomagająca prawidłowy rozwój emocjonalny, społeczny, edukacyjny oraz kulturowy (Maszkowice). Jest to zadanie Gminy;
g) 240 000 zł zakup używanego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego (GBA) dla OSP Maszkowice. Co zakup ten ma wspólnego z Romami (3% populacji)?;
h) 35 000 zł na zadanie „Praca szansą na rozwój zawodowy i lepsze jutro (Łącko). Należałoby poznać efekty. Chyba ich nie ma bo wg Wójta Romowie są na utrzymaniu pomocy społecznej ;
i) 23 473 zł na zadanie „Bezpiecznie i z zasadami” (Maszkowice, Jazowsko)?;
j) 30 000 zł na zadanie „My kobiety” (Maszkowice?;
k) 56 440 zł na zadanie „Na zdrowie (Maszkowice)?.
Z powyższego wynika, że Wójt Gminy pozyskał z Programu romskiego tylko w 2022 r. na cele nie związane bezpośrednio z Romami 11 dotacji w łącznej kwocie 820 000 zł.
Stowarzyszenie sięgnęło także do danych z 2021 r. odnośnie do podziału środków z Programu romskiego. Z danych MSWiA wynika, że Gmina Łącko pozyskała na 2021 r. następujące środki:
a) poz. 82/19 – kwota 14 300 zł na zadanie „Szkoła dla aktywnych – wspieranie, upowszechnianie kultury fizycznej i sportu oraz promowanie zdrowego stylu życia” (Maszkowice). Zadanie Gminy;
b) poz. 83/20 – kwota 22 700 na zadanie „Szkoła przyjazna uczniom – zajęcia dodatkowe” (Maszkowice). Zadanie Gminy;
c) poz. 84/21 – kwota 200 000 zł na zadanie „Utworzenie świetlicy środowiskowej na osiedlu romskim (Maszkowice, Jazowsko). Zadanie Gminy z zakresu pomocy społecznej;
d) poz. 85/22 – kwota 246 000 zł na zadanie „Budowa sali gimnastycznej z zapleczem oraz dodatkowymi salami lekcyjnymi i przewiązką przy Szkole Podstawowej w Maszkowicach”. Dzięki gromadce dzieci romskich pozyskano środki dla wszystkich dzieci ;
e) poz. 86/23 – kwota 60 000 zł na zadanie „Wyposażenie nowo budowanych mieszkań” (Maszkowice, Jazowsko). Oznacza to, że jakieś domy w Maszkowicach są budowane!;
f) poz. 87/24 – kwota 200 000 zł na zadanie „Regulacja stanu formalno-prawnego osiedla romskiego” (Maszkowice, Jazowsko). Skoro większość domów w Maszkowicach jest do wyburzenia i decyzje są prawomocne to po co wydawać 200 000 zł na wskazany cel?;
g) poz. 88/25 – kwota 350 000 zł na zadanie „Poprawa warunków mieszkaniowych Romów znajdujących się w najtrudniejszych warunkach lokalowych poprze zakup kontenerów mieszkalnych lub/i zakup mieszkań na wolnym rynku” (Maszkowice, Jazowsko);
h) poz. 89/26 – kwota 445 000 zł na zadanie „Poprawa warunków mieszkaniowych znajdujących się w najtrudniejszych warunkach lokalowych” (Maszkowice, Jazowsko);
i) poz. 90/27 – kwota 17 817 zł na zadanie „Bezpiecznie i z zasadami” (Maszkowice, Jazowsko)?; j) poz. 91/28 – kwota 56 600 zł na zadanie „Praca szansą rozwoju” (Łącko)?;
k) poz. 92/29 – kwota 57 585 zł na zadanie „Na zdrowie” (Maszkowice)?. Dane także na www.znaddunajca.pl.
Razem w 2021 r. Gmina Łącko pozyskała z Programu romskiego 1 670 000 zł, czyli tylko za lata 2021 -2022 na 3% procent populacji Gminy przypadło 2 490 000 złotych! Nie sięgnęliśmy do dalszych lat, ale o tym poniżej.
2. W dniu 16 czerwca 2021 r. sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych odbyła posiedzenie, w trakcie którego rozpatrywała Informację Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat aktualnej sytuacji osiedla romskiego w Maszkowicach (gmina Łącko).
Z Informacji Ministra wynikał, że osiedle zamieszkuje 56 rodzin (około 225 osób) żyjących w trudnych warunkach mieszkaniowych i bytowych. Wg Informacji MSWiA nastąpiła poprawa warunków mieszkaniowych i bytowych rodzin romskich, gdyż wykonano sieć kanalizacyjną, zakupiono nowe kontenery mieszkalne, przeprowadzono remonty w kontenerach , wykonano instalację wodno-kanalizacyjną i c.o. w budynkach a także wymieniono piece grzewcze.
W dalszej części Informacji Minister przedstawił działania wójta Gminy Łącko mające na celu rozwiązanie problemów mieszkańców osiedla Maszkowice. Działania te kosztowały Państwo Polskie (dotacje MSWiA dla Gminy Łącko) w okresie od 2015 r. do 2021 r. łącznie 8 887 810 zł, zaś w okresie od 2001 – 2013 – kwotę 1 537 198 zł. Razem więc za lata 2001 – 2021 (bez danych z 2014 r.) Wójt Gminy Łącko wydał ze środków Programu romskiego na wymieniono osiedle 10 425 008 zł plus 820 000 zł w 2022 r., czyli razem 11 245 000 zł. Wydatki te były na pewno uzasadnione, bo przecież o przyznanie dotacji przez MSWiA wystąpił Wójt. Oznacza to, że Gmina Łącko nie musiała wydać ze środków własnych na potrzeby swoich obywateli ponad 11 mln złotych. Zadajemy pytanie, kto kogo utrzymuje?
Minister podał nadto, że obecnie w stosunku do 34 „właścicieli” domów (na osiedlu mieszka 56 rodzin) prowadzone jest postępowanie egzekucyjne zmierzające do realizacji nakazu rozbiórki zbudowanych „obiektów”, z czego tylko w dwóch ostatnich latach wydano14 nowych postępowań egzekucyjnych.
Kończąc Informację Minister stwierdził, że wskazane działania stanowią potwierdzenie zasadności wprowadzenia przez administrację rządową specjalnych instrumentów mających na celu poprawę sytuacji mniejszości romskiej.
W sytuacji prawnej i faktycznej osady Maszkowice wydanie przez władze Gminy Łącko 11 245 000 zł tylko na wymienioną osadę nie może być traktowane jako racjonalne i gospodarne. Wydano środki, które w dużej części w przypadku rozbiórki osady będą bezpowrotnie stracone, gdyż prawdopodobnie na terenie osiedla Maszkowice nie wolno będzie budować nowych bloków (budynków), komu więc będzie potrzebna kanalizacja, sieć wodna, czy sieć centralnego ogrzewania. Zachodzi więc pytanie dlaczego władza publiczna kontynuuje działania na rzecz osiedla, które w państwie prawnym winno już dawno zniknąć z mapy? Okres 20 lat funkcjonowania Programu rządowego na rzecz m.in. pudrowania funkcjonowania osiedla w Maszkowicach jest wyrazem bezsilności władzy ( niezależnie od tego kto rządzi) w rozwiązywaniu problemu. Problemem osiedla Maszkowice zajmowały się w ostatnich 20 latach: MSWiA, różne władze wojewódzkie, wójt Gminy Łącko, posłowie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych (kilka wizyt na osiedlu Maszkowice oraz posiedzeń w Sejmie). Jaki efekt z tych działań? Jak wskazaliśmy praktycznie żaden a nawet można powiedzieć jest coraz gorzej, gdyż liczba nowych nielegalnych „domów” oraz mieszkańców osiedla rośnie w sposób niekontrolowany. Nie chcemy prorokować, ale za 10 lat osiedle nadal będzie funkcjonować, władze budowlane nadal będą prowadzić egzekucje nakazu rozbiórki, w międzyczasie Romowie nielegalnie zbudują 100 nowych domów, zaś liczba mieszkańców sięgnie 500 osób. Władze wszystkich szczebli będą się nadal spotykać i dywagować, co zrobić i jak wydać kolejne miliony złotych z kieszenie podatników polskich, żeby „poprawić” warunki życia mieszkańców osiedla Maszkowice. Powołując się na Wójta należałoby zbadać karnację urzędników, którzy nie mogą sobie poradzić z dzikim budownictwem w Maszkowicach. Są oni przysłowiową „V kolumną” Romów. Prawdopodobnie karnacja tych urzędników jest ciemniejsza niż innych standardowych urzędników, co usprawiedliwia i uzasadnia ich bezsilność w przywracaniu prawa. Kończąc z żartami należy stwierdzić, że na pewno Romowie z Maszkowic nie są winni temu, że urzędnicy państwowi od lat nie przestrzegają obowiązującego prawa.
3. Z przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej wynika, że znacząca większość pomocy finansowej z zakresu pomocy społecznej realizowana jest ze środków budżetu państwa, w tym przede wszystkim w formie zasiłków ustawa ta bardzo rygorystycznie określa kryteria przyznawania pomocy które na pewno są przestrzegane przez urzędników gminnych. Zauważamy, że wbrew wypowiedzi Wójta to nie Gmina „utrzymuje” Romów, lecz władza państwowa. Należy dodać, że w razie braku środków na wymienione zasiłki Gmina występuje do Wojewody o przyznanie dodatkowych środków niezbędnych do realizacji pomocy społecznej. Nie jest więc tak, że Romowie z Maszkowic zabrali reszcie mieszkańców Gminy pieniądze na pomoc społeczną. Należałoby zwrócić uwagę Wójtowi jak postępują Polacy z jasną karnacją w Wielkiej Brytanii, Irlandii oraz innych krajach, do których emigrowali. Z mediów wynika, że skorzystali z prawnej możliwości uzyskania wszelkich zasiłków na dzieci oraz z innego tytułu. Dlaczego więc w Polsce korzystanie przez obywateli polskich z legalnej pomocy państwa jest naganne, zaś za granicą pożądane?
Reasumując powyższe rozważania należy stwierdzić, że postawa Wójt Gminy Łącko zaprezentowana w wywiadzie dla portalu „Sądeczanin” przypomina myślenie Kalego z „Pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza. Jak Kalemu ukraść krowę to źle, ale jak Kali ukradnie krowę to dobrze, czyli jak można dostać pieniądze rządowe na swoich obywateli - Romów to dobrze, ale jak trzeba na nich wydatkować pieniądze – to źle!
Roman Kwiatkowski Prezes Zarządu Stowarzyszenia