Romowie w dwudziestoleciu międzywojennym
Sytuację Romów w Polsce w okresie międzywojennym charakteryzowały ciągle obecne konflikty społeczne, szczególnie występujące na wsiach i w małych miasteczkach oraz negatywne relację z policją. Na wzajemne stosunki duży wpływ miało zaostrzenie polityki władz państw zaborczych i policji wobec Romów na terenie Polski począwszy od połowy XIX wieku. Położenie Romów uległo wówczas zdecydowanemu pogorszeniu. Romowie znaleźli się na cenzurowanym. W tym czasie wzrosła we wszystkich zaborach aktywność organów policyjnych, które zaczęły coraz skuteczniej ścigać i aresztować Romów. Przyczyną aresztowań była wędrowny styl życia. Skutkiem nasilenia represji ze strony aparatu państwowego był wzrost niechęci Romów wobec instytucji państwa, które utożsamiali z krzywdą i prześladowaniami. Te działania przyczyniły się do dalszej izolacji i zamykania się społeczności romskiej w obrębie własnego „świata”. Jednocześnie, pomimo zarysowania się negatywnych tendencji wobec społeczności romskiej, okres dwudziestolecia międzywojennego przyniósł także pozytywne przemiany. W tym czasie nastąpił wzrost aktywności Romów na polu działalności społecznej, oświatowej, artystycznej. Cześć elit romskich dążyła do integracji ze społeczeństwem polskim. Romowie cieszyli się w tym czasie dużym zainteresowaniem ze strony prasy, literatury i środowisk artystycznych. Symbolem tych przemian, wzrostu świadomości narodowej był fakt, iż Romowie służyli w Wojsku Polskim, w tym również w najbardziej elitarnej jednostce ułanów. Okres międzywojenny to także czas przemian w samym środowisku romskim. Coraz większa rolę zaczęły odgrywać grupy wędrownych Romów przybyłych w latach 70 – tych XIX z Rumuni, Węgier oraz Siedmiogrodu. Te grupy to Kełderasze (Kotlarze) i Lowarzy (Koniarze). Na początku XX wieku część spośród z grup wyemigrowało dalej na zachód do Niemiec, Francji i Anglii. Wywodzący się z grupy Kełderaszów klan Kwieków uzurpował sobie prawo do tytułu „królewskiego”. W latach 20 i 30 jego trzech przedstawicieli zostało oficjalnie koronowanych na „królów” romskich. To przyczyniło się do zatargów i sporów z tymi romskimi grupami, które od kilku stuleci zamieszkiwały tereny państwa polskiego. Wraz z przybyciem Kełderaszów i Lowarów ukształtował się ostateczny podział społeczności romskiej na cztery wielkie grupy o charakterze rodowo – plemiennym: Kełderaszów, Lowarów, Polska Roma (przybyli na ziemie polskie w XV wieku z Niemiec) i Bergitka Roma (Romowie Karpaccy, którzy do Polski przybyli z terenów cesarstwa austro – węgierskiego). Ten podział wśród Romów utrzymał się do czasów obecnych.