W maju 2015 r. Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów (dalej:
Centrum) udzieliło 27 zgłaszającym się Romom, w formie telefonicznej,
pomocy o charakterze humanitarnym oraz prawnym. Nadto w wymienionym
okresie podjęto inne działania.
Poniżej przedstawiamy szczegółowy
opis niektórych działań podjętych przez Stowarzyszenie Romów w Polsce w
okresie od dnia 1 do dnia 31 maja 2015 r.
1. W dniu 13 maja 2015 r. we
współpracy z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Oświęcimiu
przeprowadzono szkolenie dla pracowników tego Ośrodka. W szkoleniu
wzięło udział 11 pracowników MOPS-u. Szkolenie prowadzili dr Kinga
Orzeł-Dereń oraz prawnik mgr Stanisław Rydzoń. W trakcie szkolenia dr
Kinga Orzeł – Dereń przedstawiła status i historię Romów w Europie i
Polsce, podział Romów na grupy (Polska Roma, Bergitka Roma, Lowarzy i
Kełderasze), zasady ich życia społeczno-gospodarczego, w tym kodeksu
Romanipen (małżeństwa, religia itp.).
Prawnik mgr Stanisław Rydzoń
przedstawił międzynarodowe i polskie uregulowania prawne dotyczące
zwalczania rasizmu i ksenofobii. W drugiej części wykładu omówił
przepisy prawa polskiego regulujące funkcjonowanie mniejszości
narodowych i etnicznych , w tym art. 2, 32 i 35 Konstytucji , przepisy
ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii
Europejskiej w zakresie równego traktowania, Kodeksu pracy, Kodeksu
karnego, ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i
etnicznych oraz o języku regionalnym. Przedstawił także zasady
funkcjonowania organów ochrony prawnej przed przestępstwami
dyskryminacyjnymi: urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, prokuratury,
Policji oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania – na
praktycznych przykładach związanych z funkcjonowanie Stowarzyszenia
Romów w Polsce. Na zakończenie prawnik przedstawił przykłady
stosowania przez Ośrodki Pomocy Społecznej w Puławach (właściwego) oraz
Żywcu (niewłaściwego) przepisów dotyczących zbierania i upubliczniania
danych o pochodzeniu narodowym podopiecznego ( tzw. dane wrażliwe). Z
wcześniejszych rozmów z kierownictwem MOPS-u w Oświęcimiu wynika, że
Ośrodek ten przestrzega stosowne przepisy nie dzieląc beneficjentów
pomocy wg pochodzenia narodowego. O sprawie szeroko pisałem w raporcie
kwietniowym.
2. W dniu 15 maja 2015 r. Prezes Stowarzyszenia
Romów w Polsce Roman Kwiatkowski był przesłuchiwany na Komendzie
Powiatowej Policji w Oświęcimiu w charakterze świadka w sprawie z
naszego zgłoszenia dotyczącej umieszczenia na portalu społecznościowym
facebook treści wywołującej nienawiść z powodu przynależności etnicznej
(art. 257 kk). Sprawa dotyczyła naszego zawiadomienia z dnia 19 marca
2015 r. skierowanego do Prokuratury Okręgowej w Krakowie (artykuł z
rysunkami „Łapczywa szmata”). O sprawie pisaliśmy w Raporcie za marzec
2015 r.
3. 15 maja 2015r. prezes Stowarzyszenia oraz prawnik MCPDR
przeprowadzili działania mediacyjne w środowisku romskim w Pabianicach.
4. W dniu 20 maja 2015 r.
otrzymaliśmy od Biura Rzecznika Praw Obywatelskich kopię pisma
skierowanego do Burmistrza Żywca w sprawie gromadzenia oraz
rozpowszechniania przez Straż Miejską w Żywcu informacji o narodowości
sprawców lub osób podejrzewanych o popełnienie wykroczenia. Rzecznik
zażądał od Burmistrza wyjaśnienia sprawy, w szczególności celu, formy i
podstawy prawnej zbierania danych o Romach. Należy zaznaczyć, że pismo
to jest odpowiedzią na powiadomienie Rzecznika o naruszaniu prawa przez
Straż Miejską w Żywcu.
W dniu 22 maja 2015 r. Stowarzyszenie
Romów w Polsce wydało oświadczenie wyrażające satysfakcję z szybkiej
reakcji Rzecznika Praw Obywatelskich na naruszanie przez Straż Miejską w
Żywcu przepisów o „wrażliwych danych”.
Poniżej przedstawiamy przedmiotowe oświadczenie.
Oświadczenie z dnia 22 maja 2015 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce
w
sprawie zbierania i upubliczniania przez Straż Miejską w Żywcu danych
dotyczących wykroczeń popełnionych przez osoby narodowości romskiej
W
dniu 28 kwietnia 2015 r. Stowarzyszenie Romów w Polsce wystąpiło do
Burmistrza Żywca ze skargą na działalność Straży Miejskiej w Żywcu. W
szczególności zwróciliśmy uwagę Burmistrza na nielegalność zbierania
danych przez podległą mu służbę, jaką jest Straż Miejska, dotyczących
wykroczeń popełnionych przez osoby narodowości romskiej oraz
przekazywania tych danych osobom trzecim (autorom rocznika „Studia
Romologica”). Równocześnie poinformowaliśmy Burmistrza, że Komenda
Powiatowa Policji w Żywcu od 2004 r. nie prowadzi statystyki w rozbiciu
na narodowość sprawcy tłumacząc zaniechanie działalności w tym zakresie
przepisami zakazującymi zbierania danych tzw. wrażliwych o obywatelach.
Kończąc wystąpienie poprosiliśmy Burmistrza o zbadanie sprawy i
zaniechanie zbierania wskazanych danych.
Kopie wystąpienia
skierowaliśmy do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Generalnego
Inspektora Ochrony Danych Osobowych (vide: Raport Mobilnego Centrum
Przeciwdziałania Dyskryminacji za kwiecień 2015 r. na stronie
Stowarzyszenia).
Z prawdziwą satysfakcją informujemy, że już w dniu
14 maja 2015 r. z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wyszło pismo do
Burmistrza Żywca, w którym Rzecznik podzielając nasze zaniepokojenie
dotyczące zbierania informacji o narodowości sprawców lub osób
podejrzanych o popełnienie wykroczenia stwierdził, że nikt nie może być
obowiązany, inaczej niż na podstawie ustaw, do ujawnienia informacji o
swojej przynależności do mniejszości narodowej.
W końcowej części
wystąpienia Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Burmistrza o
wyjaśnienie zasygnalizowanej sprawy, w tym o wskazanie, jaki był cel
gromadzenia przez Straż Miejską takich informacji oraz w jakiej formie i
na jakiej podstawie prawnej funkcjonariusze Straży pozyskiwali od
sprawców wykroczeń dane na temat ich pochodzenia etnicznego.
Niezależnie
od powyższego należy dodać, że także inna jednostka podległa
Burmistrzowi Żywca tj. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, zbierała dane o
narodowości osób uzyskujących pomoc społeczną (także wystąpiono do
Kierownika MOPS w Żywcu). Oznacza to, że Burmistrz Żywca winien
niezwłocznie zdyscyplinować podległe mu służby w zakresie obowiązku
zapoznania się z obowiązującymi przepisani prawa oraz ich
przestrzegania.
O dalszym ciągu sprawy powiadomimy po otrzymaniu odpowiedzi od Burmistrza Żywca.
Prezes Zarządu Głównego
Roman Kwiatkowski
5. W dniu 20 maja 2015 r. prezes Stowarzyszenia oraz prawnik MCPDR brali udział w mediacji dotyczącej problemów środowiska romskiego w Warszawie
6. W dniu 27 maja 2015 r. wystąpiliśmy z monitem do Marka Kęskrawca Redaktora naczelnego gazety „Dziennik Polski” w Krakowie z uwagi na brak odpowiedzi na nasze pismo z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie podania przez wymienioną gazetę w artykule „Romka odpowie za rozbitą główkę swojego dziecka” narodowości sprawcy czynu karalnego. O sprawie pisaliśmy w raporcie za kwiecień 2015 r.
Oświęcim, dnia 27 maja 2015 r.
Pan Marek Kęskrawiec
Redaktor Naczelny „Dziennika Polskiego”
Aleja Pokoju 3, 31-548 Kraków
Szanowny Panie Redaktorze
W
dniu 20 kwietnia br. zwróciłem się do Pana Redaktora z prośbą o
spowodowanie zaniechania przez podwładnych dziennikarzy publikowania na
łamach gazety „Dziennik Polski” bulwersujących informacji z podawaniem
danych dotyczących narodowości obywateli polskich. Jako przykład
podałem ukazanie się artykułu „Romka odpowie za rozbitą główkę swojego
dziecka „ autorstwa Alicji Fałek.
Ponieważ od wymienionej daty
upłynął już miesiąc, zaś odpowiedzi na wystąpienie nie otrzymałem,
przeto niniejszym zwracam się z prośbą o informację w sprawie.
Nadto
pragnę zwrócić uwagę Pana Redaktora na zapisy Dziennikarskiego Kodeksu
Honorowego, w którym w pkt II. Etyczne i zawodowe obowiązki
dziennikarzy, wpisano zasadę szacunku i tolerancji.
Sprawa
niekorzystnego utrwalania wizerunku Romów w mediach polegającego na
podawaniu informacji o narodowości sprawców czynów zabronionych lub
osób podejrzanych o popełnienie takich czynów, gdy osoby te są
pochodzenia romskiego, była w 2012 r. przedmiotem wystąpienia Rzecznika
Praw Obywatelskich do Przewodniczącego Rady Etyki Mediów (pismo z dnia
23 kwietnia 2012 r. nr RPO-696705-V/12/MS). W odpowiedzi Przewodniczący
Rady podzielił zaniepokojenie publikacjami wskazującymi Romów jako
sprawców wymienionych czynów oraz podkreślił, że zamieszczanie takich
informacji łamie zasady etycznego dziennikarstwa (vide: „Działania
Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz mniejszości romskiej województwie
małopolskim”, Warszawa 2014, strona 48, a także protokół z posiedzenia
sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych z dnia 7.2.2013
r.).
Z wyrazami szacunku
Prezes Zarządu Głównego
Roman Kwiatkowski
7. W dniu 27 maja 2015 r.
odbyło się drugie szkolenie kolejnej grupy pracowników MOPS w
Oświęcimiu, w którym wzięło udział kilkanaście osób. Także to szkolenie
prowadzili dr Kinga Orzeł-Dereń oraz prawnik mgr Stanisław Rydzoń.
Przedmiot szkolenia opisany został w pkt 1 niniejszego Raportu.
8.
W dniu 28 maja 2015 r. Prezes Stowarzyszenia Romów wraz z prawnikiem
Centrum zostali przyjęci przez Jana Stanisława Ciechanowskiego Szefa
Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Przedmiotem rozmowy
były sprawy związane z częstymi w ostatnim czasie negatywnymi decyzjami
Urzędu w stosunku do wniosków Romów o przyznanie uprawnień
kombatanckich z tytułu pobytu w getcie. W szczególności zwrócono uwagę
na zaostrzenia wymogów formalnych w stosunku do starających się, nie
branie pod uwagę opinii Romskiego Instytutu Historycznego, wprowadzenia
procedury przesłuchiwania wnioskodawców w urzędach gmin, czy
występowania do Archiwum Akt Nowych i Instytutu Pamięci Narodowej -
pomimo stabilizacji przepisów w tym zakresie. Strona romska podkreśliła
w rozmowie specyfikę sytuacji Romów w czasie II wojny światowej,
przejawiającą się ulokowaniem ponad 90% populacji polskich Romów w
gettach, brakiem jakichkolwiek dokumentów osobistych oraz dokumentacji
wytworzonej przez nazistów. Zwrócono uwagę na potrzebę sięgania do
zeznań świadków, jako jedynie możliwej obecnie formy udowodnienia pobytu
w getcie. Pan Minister obiecał przyjrzenie się sprawie i udzielenie
odpowiedzi do końca czerwca 2015 r. Sprawa jest ważna i pilna, gdyż
dotyczy grupy 80-85-latków, którzy dożywają już końca swoich dni.
9.
W maju 2015 r. monitorowano strony internetowe pod kątem naruszenia
przepisów kodeksu karnego (art. 256 i 257) w tym m.in.:
1) http://www.newsweek.pl/anna-szulc: Polacy i Romowie: Ściana nienawiści;
2) http://www.cda.pl: Rom z Poznania: przeszkadzamy głównie dresiarzom;
3)
http://www.cda.pl; artykuły: Gdy Cygan jest głodny, Cyganie ukradli i
zjedli konia, Cygańskie zakupy, Sprytna Cyganka – Polacy ku przestrodze;
4) http://forum. Gazeta.pl; różne artykuły;
5) http://www.natemat.pl; Czy chciałbyś mieszkać obok Cygana.
Nie stwierdzono rażących przypadków powodujących konieczność wystąpienia do Prokuratury.